Dir Rizal: Isang Liham Para sa Bayani

           Sumulat ako sayo, dahil sa tatlong mahahalagang dahilan. Una, gusto ko sanang humingi ng pasensya kung minsan ay nakalilimutan kita, pero gusto kong malaman mo na kailanman hindi mabubura sa isipan ko ang mga kabayanihang ginawa mo para sa bayan natin. Pangalawa, gusto kitang pasalamatan sa mga sakripisyong ginawa mo, kung hindi siguro dahil sayo baka nandoon ako sa kamay ng mga banyaga -nagpapaalipin sa kanila. Panghuli, may mga katanungan lang ako sayo na gusto kong bigyang-linaw mo. Gulong-gulo na rin kasi ako. Sa dami ng mga kuro-kuro at mga kuwento-kuwento na naglipana, hindi ko na alam kung ano at sino ang paniniwalaan ko.

Alam mo ba? Sikat na sikat ka na dito. Sa klase nga namin, lagi na lang ikaw ang paksa. Kulang na lang, sa pagpasok ng aking guro sa silid-aralan at bago pa man niya buksan ang kanyang bibig, nais kong sabihin sa kanya ang mga linyang ito: Batid ko ang nasa loob ng kokote mo, Sir. Jose Rizal... siya na naman?!

Ngunit, sa bawat aralin na lamang na ikaw ang parating pinag-uusapan, samu’t saring impormasyon ang nakuha ko. At napakadaming bagay ang pumukaw sa akin at nais ko sanang bigyan mo ng kompirmasyon. Hayaan mong isa-isahin ko ang mga ito para sa iyo.

Tanda mo pa ba ang ‘Mikasa’? Sabi nila ito daw ang sana’y magiging ikatlo mong nobela na tumatalakay sa mga ordinaryong tao. Kung ang Noli at El Fili ay halimbawa ng epiko, siguro ang Makamisa ay isang kwentong-bayan. Sinasaklaw kasi nito ang mga kaganapan sa buhay ng ordinaryong Pilipino na umiikot lamang sa iisang bayan. Tunay na nakakapanghinayang na hindi  mo natapos ang nobelang ito. Mahirap sabihin ang magiging katapusan ng sulating ito sapagkat ito ay napakaikli lamang. Sayang nga at hindi ko malalaman ang dahilan kung bakit ganoon ang kinikilos ni Padre Agaton at kung bakit niya sinampal si Aling Anday.

Nakakainggit ka naman. Bata ka pa lang daw ay lumilitaw na ang pagiging henyo mo. Sa murang edad ay isa ka ng mahusay na eskultor. Sa katunayan, sinasabi nilang umukit ka daw ng isang siyam na pulgadang estatwa ng Sacred Heart sa pamamagitan ng batikuling kahoy noong ikaw ay 14 taong gulang lamang. Dagdag pa nila, dinala ng mga paring hesuwita ang estatwa na ito sa Fort Santiago nang dumalaw sila sayo noong Disyembre 1896. Bukod sa mga eskultura ng kahoy, inukit mo din daw ang 40 kamangha-manghang mga obra maestra gamit ang plaster, terra-cotta, waks, at luad.

Balita ko rin may anak ka na, si Francisco? Nakalulungkot lamang isipin na hindi niyo siya nakasama ng matagal. Siguro nakatakda ding mangyari yon, sapagkat mas mahirap para sa bata ang lumaki ng walang ama. Batid mo ba na napakaraming lumalabas na isyu sa pagkawala ng sana’y magiging anak niyo ni Bracken? Ngunit, ano man ang dahilan alam kong isa pa rin itong madilim na bahagi sa buhay mo. Tao ka lang, nagkakamali’t nasasaktan. Ang mahalaga, kahit nasa piitan ka ay naranasan mo kahit papaano ang sumaya sa loob ng mga bilang na araw na iyon.

Pasensya na Rizal, kung minsan nakakalimutan kita. Paumanhin kung minsan pinagsasawaan kita. Nais ko lang talaga sanang malaman ang rason sa likod ng lahat ng ito. Sagutin mo sana ang mga katanungan ko.

Maraming salamat.